Sens istnienia organizacji pozarządowych opiera się na fundamencie inicjatywy obywatelskiej. Chęć rozpoczęcia określonych działań jest właśnie bezpośrednią zasługą zaangażowanych obywateli. Organizacje pozarządowe są bardzo specyficzną formą działalności, gdyż nie należąc do sektora publicznego reprezentuje publiczne interesy. Dodatkowo nie jest nastawiona na zarabianie pieniędzy, pomimo tego, iż za jej powstaniem stoją osoby całkowicie prywatne. Organizacje pozarządowe mogą przyjąć kilka różnych form – między innymi, fundacji, stowarzyszenia lub związku zawodowego. Są to zwykle instytucje działające tylko dzięki pasji i zaangażowaniu osób je tworzących. Większość z nich zajmuje się szeroko pojętą rekreacją – rekonstrukcją historyczną, promowaniem konkretnych dyscyplin sportowych lub zajęć z dziedziny kultury. Organizacje pozarządowe mogą przyjąć także szczytne cele niesienia pomocy i skupić się na działaniach charytatywnych. Wszystkie te aktywności wymagają nie tylko zaangażowanej obecności członków oraz wolontariuszy, ale także i środków. Skąd organizacja non-profit zdobywa pieniądze przeznaczone na wypełnianie swoich celów statutowych? Część z nich dotowana jest z budżetu państwa, niektóre z nich opierają się na zbiórkach pieniężnych, zaś pozostałe z nich radzić sobie muszą dzięki funduszom pozyskanym ze składek członkowskich. Oznacza to zwykle poważne problemy finansowe z jakimi borykać się muszą wszystkie organizacje pozarządowe. Wśród nich najpopularniejszymi formami działania są stowarzyszenia i fundacje. Organizacje pozarządowe realizują swoje cele na zasadzie stowarzyszenia – to zwykle grupa ludzi o podobnych zainteresowaniach lub połączonych wspólnym celem. Zazwyczaj chodzi tutaj o działania hobbistyczne, takie jak wspieranie pamięci o konkretnych czasach lub wydarzeniach albo promowanie określonej aktywności (np. stowarzyszenia strzeleckie lub bractwa rycerskie). Fundacje to organizacje pozarządowe stworzone w oparciu o pewne wyższe cele społeczne. O konkretnym ukierunkowaniu działalności decydują zwykle założyciele danej fundacji i w jej ramach pracują nad jego realizacją, przez czynne działania oraz przekazywanie pozyskanych środków pieniężnych. Cele mogą być bardzo różne, ale prawnie zaznacza się, że nie mogą być one sprzeczne z interesami państwa. Oznacza to, że fundacje mogą zająć się rozwiązywaniem problemów publicznych lub podnoszeniem standardów w odniesieniu do kwestii ogólnie pożytecznych. Zajmują się więc kulturą oraz sztuką, ochroną przyrody, rozwojem gospodarczym oraz zdrowiem i opieką społeczną. Organizacja pozarządowa to prawie każda działalność niezależna od sektora publicznego, realizująca swoje cele w oparciu o niekomercyjny profil. Ciekawostką może być, że w ich skład zaliczyć można także jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej oraz partie polityczne, które spełniają wyżej określone warunki. Wszystkie organizacje pozarządowe nazywane są ujednoliconym określeniem – trzeci sektor. A to dlatego, że są trzecie na liście organizacji, zaraz po sektorze publicznym i sektorze przedsiębiorstw.